در این مقاله میخواهیم ببینیم صاعقه گیر ساختمان برق گیر یا سرج استر چیست و عملکرد آن به چه شکل است ؟
صاعقه گیر در بالاترین نقطه یساختمان نصب می شود و اولین نقطه ای است که صاعقه به آن اصابت می کند به این دلیل که صاعقه همیشه کوتاه ترین فاصله ای را که بین ابر و زمین وجود دارد تخلیه می شود، که نحوه ای که این وسیله نصب می شود با توجه به برج یا ساختمان مورد نظر این توان را دارد که به صورت توپولوژی ساده یا توپولوژی پیچیده باشد.
انواع مختلف صاعقه گیر ساختمان
صاعقه گیر ها به طور کلی به 2 دسته تقسیم می شوند :
- دسته ی اول برقگیر فعال
- دسته ی دوم برقگیر غیر فعال.
در زیر هر دو دسته را بررسی میکنیم :
صاعقه گیر فعال
این نوع از صاعقه گیر ها به نسبت صاعقه گیر های غیر فعال قیمت بالاتری دارند و در یک شرایط خاص رعد و برق را به سمت خود می کشند و اگر قسمت هادی میانی قدرتمندی (که قبلا تست نشده باشد) را نداشته باشیم انتخاب این نوع برقگیر های فعال بسیار خطر زا می باشد.
صاعقه گیر غیر فعال
این نوع از برقگیر ها دارای یک میله ی ساده نوک تیز می باشند که با زاویه ی 35 درجه برای اطمینان بیشتر طراحی می شود. این وسیله ها فناوری های متفاوتی تولید شده و با مکانیزم یونیزه کردن هوای اطراف خود باعث اطمینان بالاتر و بیشتر می شود.
البته مورد مهمی که صاعقه گیر ها دارند شمارنده است که در واقع این وظیفه را دارد که تعداد برخورد صاعقه ها را تخمین بزند.
نحوه ی عملکرد صاعقه گیر
صاعقه گیر ها به شکلی عمل می کنند که تا زمانی که ولتاژ مدار در محدوده ی مجاز قرار داشته باشد، ارستر به شکل مدار باز عمل می کند که در این صورت هیچ دخالتی در کار اصلی و رایج سیستم نخواهد داشت اما زمانی که ولتاژ سیستم به بالاتر از حد مجاز صاعقه گیر برود ، این قطعه ها به صورت مسیر های بسته ای عمل می کنند و همچنین ولتاژ بالای موجود را از طریق اتصال به زمین تخلیه می شود.
مدار داخلی صاعقه گیر
شیوه ی کار مدار داخلی سرج استیر بسیار ساده می باشد. در حالت اولیه زمانی که مدار روشن است و یا منبع تغذیه دوباره متصل شده است، رله در حالت فاقد از انرژی باقی می ماند. که این مورد جلوگیری می کند از دسترسی منبع تغذیه به بار متصل. زمانی که فشار از روی سوئیچ برداشته شود مدار سرج استیر وارد حالت کاملا فعال می شود، انرژی به رله می رسد و نتیجه این می شود که منبع تغذیه به بار متصل با آن دسترسی پیدا می کند.
محاسبه ی برق گیر
برق گیربعد از اینکه روی ساختمان نصب شد، باید به وسیله ی کنداکتور دون از طریق سیم مسی بدون روکش به سیستم زمین متصل شود . مقاومت الکترود زمین صاعقه کیر باید کمتر از 10 اهم باشد و بعد از اجرا به شبکه ی هم پتانسیل کل سایت متصل شود.
توجه فرذمایید که در اجرای الکترود زمین هر برق گیری باید از لوازمی مانند صفحه های مسی ، اتصالات جوش انفجاری و موارد کاهنده مقاومت (LOM) استفاده کرد.
انواع مختلف صاعقه گیر
صاعقه گیر الکترونیکی (ای اس ای)
صاعقه گیر (شیلد رایدن)
از بهترین برق گیر ها هم از نظر کیفیت و هم قیمت مناسب صاعقه گیر رایدن است. این سرج استیر ها دارای استاندارد های (سی ای) ، (آی سی او 9001) ، (آی سی او14001) ، 20 سال گارانتی ساخت و جنس بدنه ی استیل می باشند.
این صاعقه گیر ها تا شعاع 125 متر را پوشش می دهند و همچنین دارای یک بست و یک پایه ی 0.5 متری می باشند.
صاعقه گیر (شیرا رایدن)
صاعقه گیر (یونیا رایدن)
صاعقه گیر (سیریوس رایدن)
نقش صاعقه گیر در حفاظت از ساختمان
میله های فلزی در بالای ساختمان ها یا برج ها یا در پست های فشار قوی نصب می شوند تا صاعقه به این میله های فلزی برخورد کند و از برخورد مستقیم صاعقه به تجهیزات جلوگیری شود. که البته به این میله ی فلزی در مهندسی برق نیزه هم گفته می شود.
در واقع توضیح کلی کاربرد برق گیر این است که برای حفاظت از شبکه در مقابل اضافه ولتاژ ها و تخلیه ی آنها به زمین از صاعقه گیر استفاده می شود.
اضافه ولتاژ هایی که در شبکه ایجاد می شود یا ناشی از عوامل خارجی بوده مثل صاعقه و یا ناشی از اختلالات داخلی سیستم می باشد نظیر کلید زنی، اتصال کوتاه ، عدم تنظیم ریگالوتوری ولتاژ ، قطع ناگهانی بار و موارد دیگر.
چند نکته ی بسیار مهم که در هنگام انتخاب و نصب یک صاعقه گیر بایدحتما رعایت کنید:
- پایه ی مخصوص برق گیر
- هادی نزولی
- بست اتصال پایه و دکل
- بست و اتصالات هادی نزولی
- بلوک های فاصله دهنده
- اتصال تست
- پوشش حفاظتی
- شمارنده ی صاعقه
- اتصالات مکانیکی
- سیستم ارت صاعقه گیر
- ارت
صاعقه گیر خوب چه مشخصاتی دارد ؟
- باید در ولتاژ نامی شبکه، به منظور کاهش تلفات، از امپدانس بی نهایت دارا باشد.
- حتما باید در اضافه ی ولتاژ به منظور محدود سازی سطح ولتاژ دارای امپدانس کم باشد.
- توانایی ذخیره ی انرژی و یا دفع آن را بدون اینکه صدمه ببیند دارا باشد.
- باید توانایی این را داشته باشد تا پس از حذف عبور اضافه به شرایط مدار (حالت کار نرمال \ عادی) بازگردد.
نحوه ی نصب صاعقه گیر
ایجاد کردن یک سیستم حفاظتی آن هم برای حفاظت در برابر صاعقه، ضربه یا ازدیاد ناگهانی ولتاژ در شبکه ی (ای سی) نیاز به شناخت استاندارد ها و همچنین به کارگیری روش های صحیح می باشد و در این بخش شما را با نکات مهم در نصب و راه اندازی صاعقه گیر آشنا کنیم .
حتما باید خطوط برق از طریق ارتستر مناسب به خط ارت وصل شوند. طول انشعاب از ورودی برق به تابلو تا ارستر و از ارستر به شینه هم پتانسیل، هر یک باید کمتر از نیم متر باشد.
- طول سیم، سیم کشی
طول سیم بخشی از سیستم حفاظتی در راستای کاهش میزان ولتاژ ضربه حساب می شود.که از این رو میزان آن در طراحی سیستم حفاظتی برقگیر اهمیت دارد.طبق دستور العمل (آی ای سی) طول خط انشعاب به استر و طول سیم از استر به شینه هم پتانسیل، هر یک باید کمتر از 50 سانتی متر باشند.
همچنین برقرار کردن اتصال مضاعف از برق گیر به سیم ارت برای نیل به میزان بهینه حفاظت الزامی می باشد.
- جداسازی
صاعقه گیر ها و سرج استر ها عملکرد مخصوص به خود را دارند. یکی ارتباط مستقیم با صاعقه حاصل از رعد و برق را دارد و دیگری ازدیاد ناگهانی ولتاژ ناشی از نوسانات و سوئیچینگ شبکه را حذف می نماید.این ارستر ها باید در هماهنگی با یکدیگر عمل کنند. این هماهنگی در موقعیتی تضمین می شود که یا طول سیم به عنوان بخش موثری از سیستم حفاظتی به میزان مناسب در نظر گرفته شده باشد یا از سرج ترستر خاص صاعقه ی مستقیم استفاده شود. برای مثال از مجموعه ی حفاظتی ارستر های تیپ 1 و 2 کلاس های (بی) و (سی) در مجاورت یکدیگر استفاده شده باشد.
زمانی که طول سیم از مبدا تا مقصد بیشتر از 5 متر باشد، نیاز است به جداسازی ارستر ها و استفاده از هر دو نوع در یک تابلو وجود ندارند.
باید به این نکته توجه نمایید که همه یارستر ها به شکل موازی در مدار بسته می شوند پس میزان جریان عبوری از سیم برق اصلی تاثیری در انتخاب نوع ارستر ندارد.
این موضوع را باید بدانید و قابل توجه قرار دهید که نصب صاعقه گیر یک کار کاملا حرفه ای است و هر فردی قادر به انجام آن نیست، از این رو این کار حتما باید توسط یک فرد کاملا متخصص انجام گیرد تا صاعقه گیر به درستی نصب شود و عمل کند. مشکلی هم به برای صاعقه گیر پیش بیاید و نه برای فردی که آن را نصب می کند.
البته باید توجه داشته باشید که این کار کاملا باید با رعایت و استفاده از ابزار ایمنی انجام گیرد. امیدواریم که این مطلب برای شما مفید بوده باشد و چیز جدیدی از آن آموخته باشید، ممنونیم که تا پایان این مطلب با ما همراه بودید.